„... Ostródzkie to ani Mazury – kraina „ciemnych lasów i głębokich jezior” – ani typowa „blondwłosa siostra mazur” Oberland. Sądząc po krajobrazie, nasza okolica jest czymś niepowtarzalnym, mieszanką mazurskiej tajemnicy i oberlandzkiego światła...” Aldona i Janusz B. Kozłowski „Przewodnik po okolicach Ostródy”Rzeźbę terenu obecnego powiatu ukształtowały lodowce przed ponad 20 tys. lat.
Pagórkowata plastyka obszaru, rynnowe jeziora, rzeki i wielkie połacie różnorodnych lasów, z całym ich żywym bogactwem, tworzą - niepowtarzalną i niespotykaną w innych regionach – wartość krajobrazową i przyrodniczą.Rekordowa ilość pomników przyrody i liczne użytki ekologiczne zaświadczają o różnorodności przyrodniczej i bogactwie zachodniomazurskiej natury. Wśród 10 rezerwatów, największymi znaczeniowo i obszarowo są: „Rzeka Drwęca” (typ wodny), „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce” (typ faunistyczny) i „Sosna Taborska” (typ leśny). W bogatej gamie form ochrony przyrody i krajobrazu znalazł się okazały Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich z niespotykanymi na tym terenie gatunkami flory, fauny, z górskim ukształtowaniem terenu i górskimi cechami klimatu. Park wyróżnia się spośród całych Mazur osobliwą rzeźbą terenu. To część polodowcowego łańcucha zwanego Garbem Lubawskim. Najwyższa jego część wraz z najwyższym wzniesieniem - Górą Dylewską (312 m n.p.m.) leży w gminie Ostróda.
Galeria: Tajemnice zachodniomazurskiej natury